آیا بزرگترین سد برق آبی چین بدون آب باقی خواهد ماند؟
چین که به عنوان بزرگترین آلاینده جهانی شناخته می‌شود، موفق شده است که سطح انتشار گازهای گلخانه‌ای را کنترل کند، اما احتمال خشکسالی می‌تواند این پیشرفت را به خطر بیندازد. طبق آمار تا ژوئیه امسال، تولید برق در نیروگاه‌های حرارتی این کشور ۱.۳ درصد کاهش یافته که نشان‌دهنده کاهشی مداوم در مصرف زغال‌سنگ در چین است. این موضوع به ویژه با توجه به اینکه چین مسئول تقریباً یک‌سوم از کل انتشار کربن در سطح جهانی است، قابل توجه و مثبت ارزیابی می‌شود.
با این حال، عملکرد ضعیف انرژی برق‌آبی در کنار آغاز ساخت سد ۱۶۷ میلیارد دلاری یارلونگ تسانگپو نگرانی‌هایی را به وجود آورده است. این پروژه که در تبت در حال احداث است، پس از اتمام، بزرگترین نیروگاه آبی جهان محسوب خواهد شد.
چین از سال ۲۰۲۰، توان تولید برق آبی خود را بیش از یک‌سوم افزایش داده است، اما تولید برق این بخش در سال جاری تاکنون فقط ۱۱ درصد رشد داشته است. بین تولید برق آبی تا ژوئیه و مدت مشابه سال ۲۰۲۴، افتی معادل ۲۷.۸ تراوات ساعت مشاهده شده است که تقریباً به اندازه کاهش تولید نیروگاه‌های حرارتی که ۳۷.۴ تراوات ساعت بوده، می‌باشد.
یکی از دلایل واضح افت تولید برق، کاهش بارندگی است. میزان آب عبوری از حوضه رودخانه یانگ تسه تأثیر مستقیم بر انتشار سالانه گازهای گلخانه‌ای دارد. مجموعه سدهای این حوضه، تقریباً نیمی از برق آبی جهان را تأمین می‌کند. در مواقعی که سطح آب کم می‌شود، زغال‌سنگ نقش جبرانی برای کاهش تولید برق آبی را ایفا می‌کند.
وضعیت امسال نیز به همین شکل ادامه دارد. با وجود بارش‌های سیل‌آسا و طوفان‌هایی که در هفته‌های اخیر پکن و استان‌های ساحلی را در برگرفت، میزان بارندگی در حوضه مذکور در ماه ژوئیه ۲۵ درصد کمتر از میانگین تاریخی بوده است. همچنین امسال به احتمال زیاد به چهارمین سال خشک از شش سال گذشته تبدیل خواهد شد. در غیاب آب کافی برای چرخش توربین‌ها، تمام آن ظرفیت برق‌آبی بلااستفاده می‌ماند.
خوشبختانه، خشکسالی‌ای که از سال ۲۰۲۱ آغاز شده، تنها نتیجه تعدادی از سال‌های کم‌بارش است و به مرور زمان با بازگشت بارندگی به روال طبیعی خود می‌تواند بهبود یابد. با این حال، به دلیل تغییرات آب و هوایی، سطح وسیعی از زمین به سرعت در حال خشک شدن است و به‌طور پیوسته، مناطقی به وسعت کالیفرنیا به زمین‌های بی‌آب اضافه می‌شود.
یک عامل جالب که ممکن است در این پدیده در چین تاثیرگذار باشد، موفقیت این کشور در کاهش آلودگی است. فراموش نکنید، تنها یک دهه پیش، کمتر گزارشی بود که بدون تصاویری از شهرهای به شدت آلوده منتشر شود که نیروگاه‌های آنها ابرهای غلیظی از ذرات معلق در هوا تولید می‌کردند. اقدامات انجام شده از حدود سال ۲۰۱۳ به بعد، به طرز چشمگیری این وضعیت را تغییر داد، به طوری که ذرات معلق در هوا که با خطرات جدی برای سلامت انسان ارتباط داشتند، تا سال ۲۰۱۹ تقریباً یک‌سوم کاهش یافته‌اند. این کاهش به طور تقریبی جان صدها هزار نفر را نجات داده است.
با این وجود، این کاهش تبعات دیگری نیز دارد. مه‌دود که پیش‌تر نور خورشید را به فضا منعکس می‌کرد، اکنون ناپدید شده و این به معنای رسیدن پرتوهای بیشتری به سطح زمین است که می‌تواند موجب گرمایش جو شود. یافته‌های یک مطالعه که ماه گذشته در یک مجله علمی منتشر شد، نشان می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد از افزایش سرعت گرمایش جهانی از سال ۲۰۱۰ به بعد ناشی از کاهش دی اکسید گوگرد بر اثر کنترل ذرات معلق در شرق آسیا بوده است.
ذرات معلق همچنین قادرند با ایجاد «دانه‌هایی» در جو که رطوبت می‌تواند به دور آنها جمع شود، بر الگوی بارش تأثیر بگذارند. هرچند این ارتباط به درستی درک نشده است، اما ممکن است توضیحی برای دوره‌های طولانی خشکسالی در منطقه یانگ‌تسه به حساب آید. پژوهشگران دانشگاه «نانجینگ نرمال» در تحقیقات اخیر خود به این نتیجه رسیده‌اند که میزان بارندگی در این ناحیه با افزایش آلودگی صنعتی افزایش می‌یابد و برعکس، با بهبود کیفیت هوا، کاهش می‌یابد. غلظت ذرات معلق در قلب این حوضه از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۰ به نصف کاهش یافته است، اما هنوز هم بالاتر از سطح ایمن ارزیابی می‌شود.
این موضوع نشان‌دهنده یک نگرانی بالقوه است. پکن برنامه‌ریزی برای سیستم برق‌آبی گسترده خود را به عنوان بازوی اصلی در مقابله با افزایش انتشار کربن به کار گرفت، قبل از آنکه انرژی‌های بادی، خورشیدی، باتری‌ها و خودروهای برقی، قوانین را تغییر دهند. این سدها بر اساس پیش‌بینی‌های اقلیمی که پیش از سال ۲۰۱۳ و در شرایطی که هوای جنوب غربی چین پر از ذرات معلق آلوده بود، طراحی شده بودند. پروژه یارلونگ تسانگپو، آخرین و بزرگترین این طرح‌ها، بر اساس پیش‌بینی‌هایی از بارندگی انجام شده که شاید اکنون زمان آن به سر رسیده باشد.
به نقل از گزارش بلومبرگ، اگر روند کنونی خشکسالی و ناکارآمدی سدها ادامه یابد، چین باید برای پاسخگویی به نیاز انرژی شهروندان خود تلاش مضاعفی داشته باشد و اگر وضعیت خشکی رودخانه یانگ‌تسه به زودی برطرف نشود، همگان از آن متضرر خواهند شد.
