روغن موتور جعلی و آسیب‌های نامرئی؛ زمانی که سلامت خودرو در معرض خطر قرار می‌گیرد
در شرایطی که قیمتها در بازار لوازم یدکی و ارائه خدمات خودرو به صورت مداوم در حال افزایش است، استفاده از روغن‌موتورهای کم‌کیفیت و تقلبی به یک مشکل جدی برای دارندگان خودرو بدل گشته است. بر اساس گزارشات اخیر، در برخی از تعویض روغنی‌های شهر، ظرف‌های برندهای معتبر به روغن‌های بی‌کیفیت و فله‌ای پر شده و با قیمت‌های مشابه محصول اصلی به فروش می‌رسند.
این اقدام غیراخلاقی نه تنها موجب کاهش عمر مفید موتور خودروهای مصرف‌کنندگان می‌شود، بلکه خسارات مالی زیادی نیز به رانندگان وارد می‌آورد. تعدادی از تعمیرکاران در تخمین هزینه تعمیر موتور خودروهایی که به خاطر استفاده از روغن‌های تقلبی آسیب دیده‌اند، مبلغی بالغ بر بیش از ۵۰ میلیون تومان برای خودروهای داخلی برآورد می‌کنند که در شرایط اقتصادی امروز، رقم بسیار بالایی به حساب می‌آید.
عباس سماواتی – رئیس سابق اتحادیه صنف فروشندگان لاستیک، روغن و پنچرگیران – با اشاره به گستردگی این معضل بیان کرد: سال‌ها است که بر سر این مشکل کار می‌کنیم و در زمان ریاست خود نیز مکاتبات لازم را انجام دادیم، اما این موضوع بی‌توجهی مراجع مربوطه را به همراه داشته است، به این دلیل که کسانی که این عمل را انجام می‌دهند، به نوعی مافیا محسوب می‌شوند. آنها از فروش محصولات تقلبی سود کلانی کسب می‌کنند و با توجه به افزایش نرخ‌ها، تولید روغن مشابه برای آنها به صرفه است.
وی افزود: روغن‌های بی‌کیفیت هزینه‌های هنگفتی را برای مصرف‌کنندگان به وجود می‌آورد و منجر به خرابی موتور خودروها می‌شود. در زمان تصدی من در اتحادیه، با شناسایی چندین تولیدکننده روغن‌های تقلبی و اعزام خبرنگار، نتیجه‌ای حاصل نشد زیرا با یک مافیا سر و کار داریم. متاسفانه این موضوع به زیان مردم تمام می‌شود و روغن‌های نامرغوب باعث آسیب‌های شدید به خودروهای آنها می‌گردد و هزینه‌های سنگینی را به آنها تحمیل می‌کند. متاسفانه هیچ‌کس برای جلوگیری از این وضعیت اقدامی انجام نمی‌دهد.
به طور کلی، دلایل اصلی این نوع کلاهبرداری و شیوه‌های غیراخلاقی توسط فروشندگان عبارتند از: عدم نظارت کافی، سود بالای فروش روغن موتور فله‌ای و ناآگاهی مصرف‌کنندگان از روش‌های شناسایی روغن‌های اصل. به اعتقاد کارشناسان، افزایش نظارت‌های صنفی و برخورد قاطع با متخلفان، مهم‌ترین گام برای کاهش این معضل در ایران به شمار می‌آید.
توصیه می‌شود که اتحادیه صنف فروشندگان لاستیک، روغن و پنچرگیران به عنوان نهاد ناظر اصلی در این حوزه، با ارائه و پیاده‌سازی راهکارهای اثبات شده، اقدامات جدی را برای پیشگیری از این رفتارهای غیرقانونی و سودجویانه انجام دهد. از جمله روش‌های مناسب که می‌تواند به طرز قابل توجهی مانع از ادامه این مسائل شود، استفاده از هولوگرام و بارکد اصالت کالا در کنار اطلاع رسانی صحیح است که در کشورهای پیشرفته نیز به کار گرفته می‌شود.
سماواتی در توضیح زمینه‌های وارد شدن این روغن‌ها به بازار و راهکار موجود برای جلوگیری از این پدیده گفت: متاسفانه روغن‌های نامرغوب در گالن‌های جذاب و شکیل بسته‌بندی و به بازار عرضه می‌شوند. تنها راه ممکن برای جلوگیری این است که دولت و اتحادیه از طریق رسانه‌ها اقدام به اطلاع‌رسانی نمایند تا مشتریان تنها از مکان‌هایی روغن خریداری کنند که مورد تایید اتحادیه و دارای مجوز رسمی هستند. در غیر این صورت هیچ راهکار قطعی برای جلوگیری از این مشکل وجود ندارد.
این کارشناس صنف روغن موتور تصریح کرد: مراکزی که دارای پروانه هستند نمی‌توانند قاعده را زیر پا بگذارند، اما مراکز فاقد جواز روغن‌های ارزان و بی‌کیفیت را با قیمت بالا به فروش خواهند رساند. فروشگاه‌های غیرمجاز از دلالان روغن فله‌ای و بی‌کیفیت تهیه می‌کنند چرا که برای آنها مهم نیست که به کسی پاسخ بدهند.
یک از راه‌حل‌های جدید برای پیشگیری از سوء استفاده کلاهبرداران، به کارگیری بسته‌بندی‌های نوآورانه و با تدابیر امنیتی پیشرفته‌تر است. به گفته برخی از تعویض روغنی‌ها، بسیاری از محصولات موجود در بازار از کیفیت بسته‌بندی مناسبی برخوردار نیستند و این امر اجازه می‌دهد تا به راحتی از آنها کپی‌برداری شود.
سماواتی در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان راهی برای شناسایی روغن تقلبی از محصولات اصل پیشنهاد کرد، گفت: تشخیص روغن تقلبی از اصل به شدت دشوار است و بدون آزمایشگاه امکان‌پذیر نیست. تنها راه عملی، جلوگیری از فروش این نوع روغن‌ها است که بهترین راهکار معرفی مراکز دارای پروانه از سوی اتحادیه می‌باشد. اگر یک مرکز قانونی روغن بی‌کیفیت بفروشد و خودرو دچار نقص فنی شود، خریدار می‌تواند برای شکایت و دریافت جریمه اقدام کند، به همین دلیل این مراکز از فروش چنین محصولاتی خودداری می‌کنند. بنابراین تنها باید از طریق اطلاع‌رسانی و معرفی مراکز معتبر از فروش این نوع محصولات جلوگیری به عمل آورد.
او با اشاره به اینکه مردم توانایی تشخیص تقلبی بودن روغن را ندارند، ادامه داد: ما در مورد ضد یخ تحقیقات زیادی انجام دادیم، اما تنها تولیدکننده‌ای وجود داشت که با استفاده از برخی نشانه‌ها روی بسته‌بندی و گالن می‌توانستیم تشخیص دهیم کدام ضد یخ تقلبی است. در غیر این صورت هیچ راهی وجود ندارد و افرادی عادی نمی‌توانند تشخیص دهند. این مشکل کوچک نیست و در واقع ما با یک مافیای بزرگ مواجه هستیم. مردم آگاهی کافی ندارند و با توجه به هزینه‌های بالای تعمیرات خودرو، این موضوع باید تحت نظر دولت و اتحادیه قرار گیرد. ما سال‌ها است بیان می‌کنیم که روغن فله‌ای کیفیت ندارد و اصل نیست، اما مردم از این موضوع بی‌خبرند و همچنان به خرید این روغن‌ها ادامه می‌دهند.
