شبکه‌های الکتریکی اروپا در مواجهه با گرمای طاقت‌فرسا و نوسانات اقلیمی؛ قطعی‌ها و تاثیر انرژی‌های تجدیدپذیر
افزایش چشمگیر مصرف برق برای خنک‌سازی
پاول چیژاک، مدیر سیاست‌گذاری اروپا در اندیشکده انرژی امبر، موج‌های گرمای اخیر را «یادآوری جدی» از لزوم آمادگی اروپا برای دماهای افراطی توصیف کرد و بیان داشت: «سیستم‌های برقی اروپا مجدداً با دماهای بی‌سابقه تحت آزمایش قرار گرفته‌اند.»
تحلیل این اندیشکده از موج گرمای ژوئیه نشان‌دهنده این است که بهره‌برداری از وسایل سرمایشی، مصرف برق را به حداکثر تابستان رسانده است. در اسپانیا، مصرف برق به میزان تقریباً ۱۴ درصد افزایش یافته و در آلمان و فرانسه نیز در زمان‌های اوج مصرف، تقاضا به‌حدی رسید که اپراتورهای برق را از حالت آماده‌باش خارج نکرد.
با گرمای روزافزون تابستان‌های اروپا، استفاده از سیستم‌های تهویه و کولرهای خانگی به‌سرعت در حال گسترش است. تعداد دستگاه‌های تهویه مطبوع در اتحادیه اروپا که در سال ۱۹۹۰ کمتر از ۷ میلیون تخمین زده می‌شد، تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۱۰۰ میلیون دستگاه خواهد رسید.
با وجود افزایش قابل‌توجه، کولرهای خانگی تنها ۰.۶ درصد از مصرف انرژی خانوارها در اروپا را شامل می‌شوند. ایتالیا به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده کولر در اتحادیه اروپا شناخته می‌شود و یک‌سوم از کل مصرف برق مرتبط با تهویه مطبوع در ۲۷ کشور عضو را به خود اختصاص داده‌است؛ بعد از آن کشورهایی نظیر یونان، فرانسه، اسپانیا و آلمان قرار دارند.
فشار بر نیروگاه‌ها و خاموشی‌های ناگهانی
موج‌های گرما تنها مصرف برق را افزایش نمی‌دهند، بلکه تولید برق در برخی نیروگاه‌ها را نیز تضعیف می‌کنند. در تابستان امسال، چندین کشور اروپایی مجبور به کاهش مکرر ظرفیت نیروگاه‌های خود بودند و حتی برخی از رآکتورهای هسته‌ای را به‌طور موقت تعطیل کردند.
بین ۲۸ ژوئن تا ۲ ژوئیه، ظرفیت ۱۷ از ۱۸ نیروگاه هسته‌ای فرانسه کاهش یافت و برخی به‌طور کامل از مدار خارج شدند. در موج گرمای اخیر، هشدارهایی مشابه درخصوص کاهش تولید برق به‌ویژه در حاشیه رودخانه‌های رون و گارون صادر شده است.
دلیل اصلی این معضل، گرم بودن آبی است که از رودخانه‌ها برای خنک‌سازی رآکتورها پمپاژ می‌شود. اگر آبی که مجدداً به رودخانه بازگردانده می‌شود، دمای بالایی داشته باشد، می‌تواند به اکوسیستم محلی صدمات جدی وارد کند.
زیرساخت‌های قدیمی برق نیز به شدت در برابر گرما آسیب‌پذیر هستند. اوایل ژوئیه، مناطقی از رم، فلورانس، برگامو و میلان دچار خاموشی شدند. شرکت برق Enel اعلام کرد که افزایش مصرف کولرها و همچنین انبساط و گرمای کابل‌های زیرزمینی دلایل اصلی این قطعی‌ها بوده است.
نقش انرژی‌های تجدیدپذیر در مقابله با بحران
خورشید سوزان تابستان تنها تهدیدی برای شبکه برق به شمار نمی‌آید؛ بلکه زمینه را برای افزایش تولید برق از منابع خورشیدی نیز فراهم می‌آورد.
ژوئن ۲۰۲۵ شاهد ثبت رکوردی جدید در بالاترین تولید ماهیانه برق خورشیدی در تاریخ اتحادیه اروپا بود. در هلند، بیش از ۴۰ درصد و در یونان ۳۵ درصد از برق تولیدی از منابع خورشیدی تأمین شد. این افزایش تولید در ساعات اوج مصرف کولرها کمک کرده تا فشار بر شبکه کاهش یابد و خطر خاموشی گسترده کاهش یابد.
چیژاک در این‌باره اظهار داشت: «در حالی که نیروگاه‌های حرارتی به دلیل چالش‌های خنک‌سازی با کاهش تولید مواجه شدند، عملکرد قوی انرژی خورشیدی به پایدار ماندن شبکه کمک کرده است.» او بر این موضوع تأکید داشت: «سرمایه‌گذاری در شبکه‌های انعطاف‌پذیر و مبتنی بر انرژی‌های تجدیدپذیر به دوام سیستم برق و کاهش هزینه‌ها بینجامد.»
با این حال، همه منابع تجدیدپذیر در شرایط گرما کارآمد نیستند. در ژوئیه، تولید برق بادی در فنلاند به حداقل خود رسید و این کشور ناچار شد به نیروگاه‌های برق‌آبی وابسته شود که ظرفیت داشتند. در بریتانیا نیز توربین‌های بادی تقریباً از حرکت ایستادند و سهم آنها از تولید برق تنها به ۵ درصد رسید، در حالی‌که سهم گاز به بیش از یک‌سوم افزایش یافته است.
آینده شبکه برق اروپا
موج‌های گرما نشان می‌دهند که شبکه برق اروپا برای شرایط شدید آب‌وهوایی به‌خوبی طراحی نشده است. در صورتی که زیرساخت‌ها به‌روزرسانی نشوند و استفاده گسترده‌تری از انرژی‌های تجدیدپذیر و ذخیره‌سازی انرژی صورت نگیرد، قاره سبز با خطر خاموشی‌های بیشتر روبرو خواهد شد.
تجربه‌های اخیر نشان می‌دهد که خورشید می‌تواند نقش کلیدی در تاب‌آوری شبکه ایفا کند، اما برای مقابله با تغییرات اقلیمی نیاز به ترکیبی هوشمند از منابع انرژی تجدیدپذیر، ذخیره‌سازی و شبکه‌های مقاوم در برابر گرما احساس می‌شود.
